Όταν το αδυνάτισμα φαντάζει… αδύνατο

Μείωση βάρους επιτυγχάνεται όταν η ενέργεια που προσλαμβάνουμε από το φαγητό (δηλαδή οι θερμίδες) είναι λιγότερη από εκείνη που καταναλώνει το σώμα μας.

Ανάλογα με το μέγεθος της διαφοράς αυτής, το σωματικό βάρος μειώνεται με τον αντίστοιχο ρυθμό.

Αν και υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν τη μείωση του βάρους, η πρόσληψη ενέργειας είναι με διαφορά ο σημαντικότερος.

Και, προφανώς, δεν μπορεί να μειωθεί το βάρος αν η ενεργειακή πρόσληψη δεν είναι περιορισμένη.

Οι βασικότεροι λόγοι που δεν χάνουμε βάρος

• Ελλιπής γνώση: Πολλά τρόφιμα που μπορεί κάποιος να θεωρεί «αδυνατιστικά» ή «υγιεινά» ενδέχεται να μην είναι τόσο αθώα όσον αφορά στη μείωση του βάρους. Ένα πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το ότι συνήθως δεν εκτιμάται σωστά η διαφορά που μπορεί να κάνει η αυξημένη κατανάλωση ελαιόλαδου στο φαγητό. Μια κουταλιά της σούπας έχει περίπου 120-150 θερμίδες – οπότε, στην περίπτωση που ξεφύγουμε, είναι πιθανό να το «πληρώσουμε». Άλλα τρόφιμα, τα οποία πιστεύουμε ότι είναι «φρούτα», είναι το ψάρι, τα παξιμάδια και τα… φρούτα! Όμως και αυτά παρέχουν θερμίδες, γι’ αυτό και η κατανάλωσή τους χρειάζεται να έχει κάποια όρια.
• Υπερεκτίμηση των καύσεων από την άσκηση: Τρέχοντας για 30 λεπτά, καταναλώνουμε περίπου 300-400 θερμίδες. Κολυμπώντας για 30 λεπτά, καταναλώνουμε 200-350 θερμίδες. Περπατώντας για 30 λεπτά, καταναλώνουμε 100-150 θερμίδες. Οι υπολογισμοί αυτοί αφορούν σε ανθρώπους με βάρος περίπου 73 κιλά. Από την άλλη πλευρά, τρώγοντας ένα τοστ λαμβάνουμε περίπου 220-250 θερμίδες, ενώ με μια τυρόπιτα περίπου 350-450. Είναι, λοιπόν, ξεκάθαρη η ευκολία με την οποία η ενεργειακή πρόσληψη από το φαγητό μπορεί να ισοφαρίσει την ενεργειακή δαπάνη από την άσκηση.

Πέρα από τους παραπάνω λόγους, όμως, υπάρχουν και φορές όπου, ενώ η προσπάθεια συνεχίζεται, η ζυγαριά δεν μας ανταμείβει ανάλογα.

Γιατί μπορεί η ζυγαριά να μην «πέφτει»

Γυμναστική

Έχετε ξεκινήσει δυναμικά γυμναστική και διατροφή, με σκοπό να έχετε σύντομα τα επιθυμητά αποτελέσματα. Όμως, αντί να βλέπετε το βάρος σας να μειώνεται, το βλέπετε να αυξάνεται. Αυτό μπορεί να παρατηρηθεί όταν κάποιος ξεκινά τη γυμναστική, και συμβαίνει για τρεις λόγους:

• Οι μύες δέχονται στρες που δεν είχαν συνηθίσει έως τώρα και αυτό προκαλεί μικρο-φλεγμονή. Το σώμα κατακρατά νερό στο σημείο, με σκοπό να τη «θεραπεύσει». Αυτή είναι βραχυπρόθεσμη διαδικασία.
• Όταν γυμναζόμαστε συστηματικά, το σώμα αποθηκεύει περισσότερο γλυκογόνο ως καύσιμο για την άσκηση. Αυτό δικαιολογεί μια μικρή αύξηση στο βάρος.
• Έπειτα από 1-2 μήνες γυμναστικής και δεδομένου ότι πραγματοποιείται με τον κατάλληλο τρόπο και συχνότητα, το σώμα αρχίζει να αυξάνει τη μυική μάζα τόσο, που μπορεί να φανεί και μικρή αύξηση στο σωματικό βάρος. Βέβαια, έως τότε ίσως ήδη έχουμε δει αποτελέσματα στη μείωση του βάρους, εν μέρει εξαιτίας και αυτής της συστηματικής άσκησης.

Παρόμοια «παρεξήγηση» που αφορά τη γυμναστική και το σωματικό βάρος μπορεί να παρατηρήσετε, αν ζυγίζεστε αμέσως μετά τη γυμναστική. Λόγω της απώλειας ιδρώτα, το βάρος μειώνεται αμέσως μετά από τη γυμναστική. Αυτό, όμως, δεν αποτελεί μείωση στο σωματικό λίπος. Για αυτόν τον λόγο, την επόμενη μέρα που τα σωματικά υγρά θα έχουν επανέλθει, η ζυγαριά θα έχει επιστρέψει στο ίδιο σημείο. Φυσικά η άσκηση, καθώς και γενικότερα η κίνηση στην καθημερινότητα, είναι σύμμαχοι στην προσπάθεια μείωσης του βάρους και δεν πρέπει να τις παραβλέπουμε.

Προεμμηνορησιακό Σύνδρομο

Το Προεμμηνορησιακό Σύνδρομο αφορά στις γυναίκες και, πιο συγκεκριμένα, εμφανίζεται το χρονικό διάστημα πριν την έναρξη της έμμηνου ρύσης. Πέρα από τη νευρικότητα, τη μελαγχολία και την τάση για φαγητό, μπορεί να δημιουργήσει και αύξηση βάρους, καθώς προκαλεί κατακράτηση υγρών και φούσκωμα. Με την έναρξη της έμμηνου ρύσης, ή λίγο μετά, υποχωρεί και ο δείκτης της ζυγαριάς επιστρέφει.

Υποθυρεοειδισμός

Σύμπτωμα του υποθυρεοειδισμού (που δεν έχει ρυθμιστεί) είναι, μεταξύ άλλων, η μικρή αύξηση του βάρους. Η αύξηση αυτή είναι συνήθως μεγαλύτερη σε εκείνους που έχουν πιο έντονο υποθυρεοειδισμό. Τα αίτια της αύξησης του βάρους, σε αυτή την περίπτωση, είναι περίπλοκα και δεν σχετίζονται πάντα με αύξηση στο σωματικό λίπος, αλλά και με συσσώρευση αλατιού και νερού. Έντονη αύξηση του βάρους σπάνια συνδέεται με υποθυρεοειδισμό. Γενικά, 2,5 – 5 κιλά αύξηση βάρους μπορεί να σχετίζεται με τον υποθυρεοειδισμό.

Δυσκοιλιότητα

Μια συνήθης «παρενέργεια» της δίαιτας αδυνατίσματος, ειδικά αν παραβλέπουμε τα φρούτα, τα λαχανικά και άλλα τρόφιμα με φυτικές ίνες, την άσκηση και την επαρκή πρόσληψη νερού, είναι η εμφάνιση ήπιας δυσκοιλιότητας ή η επιδείνωση ήδη υπάρχουσας. Αυτό μπορεί να οδηγήσει στο να μη βλέπουμε διαφορά στη ζυγαριά παροδικά και να μας απογοητεύσει. Όμως, αν βοηθήσουμε το σώμα μας με τη δυσκοιλιότητα και συνεχίσουμε την προσπάθεια, ο κόπος μας θα ανταμειφθεί. Για να το επιτύχουμε αυτό, πρέπει να κάνουμε τα εξής:

• Να επιδιώκουμε επαρκή πρόσληψη φυτικών ινών (φρούτα, λαχανικά, τρόφιμα ολικής άλεσης, όσπρια).
• Να κάνουμε άσκηση.
• Να καταναλώνουμε επαρκή ποσότητα νερού.

Επιπρόσθετα, αν επιμένει η δυσκοιλιότητα, ειδικά λειτουργικά τρόφιμα ή συμπληρώματα ενδέχεται να βοηθήσουν παράλληλα με τα παραπάνω. Ωστόσο, προτού τα λάβετε, θα πρέπει να συμβουλευτείτε έναν ειδικό.

Λήψη φαρμάκων

Υπάρχουν διάφορα φάρμακα, η λήψη των οποίων επηρεάζει το σωματικό βάρος. Παραδείγματα τέτοιων φαρμάκων είναι τα αντικαταθλιπτικά, τα αντιψυχωσικά, οι βήτα-αναστολείς, τα κορτικοστεροειδή, η ορμονοθεραπεία, τα αντισταμινικά, καθώς και κάποιες θεραπείες που αφορούν στον διαβήτη. Βέβαια, δεν σημαίνει ότι είμαστε απροστάτευτοι ως προς το βάρος, όταν λαμβάνουμε κάποια θεραπεία που το επηρεάζει. Γι’ αυτό και θα πρέπει να είμαστε σε «εγρήγορση», ώστε να μας επηρεάσουν όσο το δυνατόν λιγότερο.

Κινητοποίηση εν όψει… χαλάρωσης

Ένας τελευταίος λόγος που μπορεί να μη βλέπουμε τον αριθμό της ζυγαριάς να πέφτει είναι το γεγονός ότι, μετά από κάποιον καιρό προσπάθειας, δεν έχουμε πλέον την ίδια κινητοποίηση, ούτε είμαστε το ίδιο συγκεντρωμένοι στην προσπάθειά μας. Έτσι, είμαστε πιο επιρρεπείς σε πειρασμούς, η αναβλητικότητα αυξάνει, ενώ παράλληλα ίσως έχουμε δει τα πρώτα αποτελέσματα στο σώμα μας και χαλαρώνουμε. Ένας τρόπος να βοηθήσουμε το σώμα μας να μπει ξανά στο σωστό ρυθμό είναι να κρατήσουμε ένα ημερολόγιο τροφίμων και να θυμηθούμε εκ νέου τους λόγους που ξεκινήσαμε αυτή την προσπάθεια.

Συγγραφέας, Γιάννης Δημακόπουλος, Κλινικός Διαιτολόγος – Διατροφολόγος.

Το άρθρο αυτό αποτελεί αναδημοσίευση από το περιοδικό Plan Be που κυκλοφορεί μαζί με τον Ελεύθερο Τύπο.