Σιδηροπενική αναιμία

Ποια η χρησιμότητα του σιδήρου στα ερυθρά αιμοσφαίρια;

Τα ερυθρά αιμοσφαίρια μεταφέρουν οξυγόνο από τους πνεύμονες σε όλο μας το σώμα, οξυγόνο που χρησιμοποιείται για την σωστή λειτουργία του οργανισμού. Τα ερυθρά αιμοσφαίρια επίσης περιέχουν αιμοσφαιρίνη, μια πλούσια σε σίδηρο πρωτεΐνη, που δίνει στο αίμα το κόκκινο του χρώμα. Η αιμοσφαιρίνη επιτρέπει τη μεταφορά οξυγόνου μέσω των ερυθρών αιμοσφαιρίων.

Πώς αναπτύσσεται η σιδηροπενική αναιμία;

Αναπτύσσεται σταδιακά. Η ανάπτυξη της ξεκινά όταν η πρόσληψη σιδήρου είναι μικρότερη από τις ανάγκες για σίδηρο. Αρχικά εξαντλούνται τα αποθέματα σιδήρου, αλλά τα επίπεδα αιμοσφαιρίνης στο αίμα παραμένουν μέσα στα φυσιολογικά όρια, δηλαδή έλλειψη σιδήρου χωρίς αναιμία.  Όταν όμως τα αποθέματα σιδήρου δεν μπορούν να καλύψουν τις καθημερινές ανάγκες και τα επίπεδα της αιμοσφαιρίνης είναι χαμηλότερα του φυσιολογικού, τότε έχουμε έλλειψη σιδήρου και αναιμία. Η σιδηροπενική αναιμία μπορεί να προκαλέσει κόπωση, χλωμό δέρμα, πονοκέφαλο, δύσπνοια, ζαλάδα, παγωμένα άκρα, αυξημένη πιθανότητα λοίμωξης, εύθραυστα νύχια, αρρυθμίες, νευρικότητα, κτλ.

Ποια είναι τα αίτια της σιδηροπενικής αναιμίας;

Τα αίτια της σιδηροπενικής αναιμίας είναι: Ελλιπής πρόσληψη σιδήρου από τη διατροφή (όπως κατά τη διάρκεια δίαιτας αδυνατίσματος με λίγες θερμίδες, χορτοφάγοι ή μη χορτοφάγοι που δεν καταναλώνουν επαρκείς ποσότητες σιδήρου, κτλ.). Μειωμένη απορρόφηση σιδήρου (όπως με χρήση φαρμάκων που μειώνουν την απορρόφηση, νόσος του Crohn, κοιλιοκάκη, κτλ.). Αυξημένες ανάγκες σε σίδηρο χωρία αύξηση της πρόσληψης (π.χ. εγκυμοσύνη, βρεφική ηλικία, εφηβεία, αθλητισμός, κτλ.). Απώλεια αίματος και παθήσεις (όπως έντονη έμμηνος ρύση, αιμορραγία, χειρουργείο, πεπτικό έλκος, πολύποδας στο παχύ έντερο, αιμοκάθαρση, κτλ.) καθώς και άλλα αίτια.

Πώς θα μάθω για τα επίπεδα σιδήρου στον οργανισμό μου;

Επειδή η σιδηροπενική αναιμία αναπτύσσεται αργά και οι ενδείξεις έλλειψης σιδήρου δεν είναι εμφανής μέχρι το τελευταίο στάδιο, καλό θα είναι ομάδες του πληθυσμού που έχουν μεγάλο ρίσκο ανάπτυξης σιδηροπενικής αναιμίας να πραγματοποιούν εξετάσεις αίματος ανά τακτά χρονικά διαστήματα.

Πώς αντιμετωπίζεται η σιδηροπενική αναιμία;

Ανάλογα με το βαθμό έλλειψης σιδήρου που παρουσιάζεται ή την παρουσία αναιμίας αποφασίζεται και ποια αγωγή θα ακολουθήσετε από το γιατρό σας, συνήθως συμπληρώματα σιδήρου, για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Τα συμπληρώματα σιδήρου μπορεί να προκαλέσουν παρενέργειες όπως ναυτία, εμετούς, δυσκοιλιότητα, διάρροια, σκούρες κενώσεις και ενόχληση στο στομάχι. Αν αυτό συμβεί συζητείστε με το γιατρό σας πιθανές αλλαγές στον τρόπο χορήγησης για να ελαχιστοποιήσετε τα συμπτώματα. Εκτός από συμπληρώματα θα χρειαστεί να  κάνετε και αλλαγές στη διατροφή σας.

Τι θα γίνει αν αμελήσω τη θεραπεία;

Σε αυτή τη περίπτωση, συμπτώματα όπως εκείνα που περιγράφονται παραπάνω θα παρουσιαστούν. Επιπρόσθετα, άλλα προβλήματα υγείας θα επιβαρύνουν  τη κατάσταση. Για παράδειγμα αν πάσχετε από στεφανιαία νόσο, η αναιμία μπορεί να σας προκαλέσει στηθάγχη αφού η καρδιά θα ζορίζεται ώστε να «στείλει» περισσότερο αίμα στον οργανισμό για να ισοφαρίσει τη μειωμένη ποσότητα οξυγόνου που μεταφέρεται μέσω του αιμοσφαιρίνης λόγω της αναιμίας.

Πότε θα επανέλθω στα φυσιολογικά;

Όταν η έλλειψη σιδήρου έχει προχωρήσει στο τελευταίο στάδιο (αναιμία) συνήθως συστήνεται συμπληρωματική χορήγηση σιδήρου για κάποιους μήνες ώστε να είναι επαρκής η ποσότητα αιμοσφαιρίνης στην κυκλοφορία, καθώς και για να αναπληρωθούν καλά οι αποθήκες σιδήρου. Η αναιμία δεν μπορεί να διορθωθεί μέσα σε μια νύχτα. Θα αρχίσετε να νιώθετε καλύτερα ήδη μετά τη πρώτη εβδομάδα θεραπείας.

Μεγάλη δόση

Είναι σημαντικό να μην θεωρήσετε πως πρέπει να πάρετε συμπληρώματα σιδήρου απλά επειδή νιώθετε κόπωση. Συμβουλευτείτε το γιατρό σας καθώς πολύ μεγάλες ποσότητες μπορεί να είναι ιδιαίτερα επικίνδυνες, ειδικά αν καταναλωθούν από παιδιά. Για αυτό διατηρείτε τα συμπληρώματα που τυχόν λαμβάνετε μακριά τους. Επιπρόσθετα, η σιδηροπενική αναιμία παρουσιάζεται σπάνια σε ενήλικες άντρες και σε γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση. Άρα θα πρέπει να έχετε στο νου σας πως κόπωση ή άλλα συμπτώματα δεν προκαλούνται αποκλειστικά λόγω έλλειψης σιδήρου, αλλά υπάρχουν και άλλες αιτίες.

Ο σημαντικός ρόλος της διατροφής

Η διατροφή σας βοηθά στο να διατηρείτε τα επίπεδα σιδήρου στην κυκλοφορία καθώς και τις αποθήκες σας γεμάτες. Δηλαδή στην πρόληψη και τη θεραπεία της αναιμίας. Τα συμπληρώματα παρόλο που κάποιες φορές συστήνονται και πρέπει να λαμβάνονται δεν μπορούν να αντικαταστήσουν έναν ισορροπημένο τρόπο διατροφής.

Πηγές σιδήρου και παράγοντες που επηρεάζουν την απορρόφηση

Ο σίδηρος απορροφάται πιο εύκολα όταν προέρχεται από πηγές όπως το κρέας, το κοτόπουλο και το ψάρι. Ενώ, απορροφάται λιγότερο εύκολα από πηγές όπως οι αγκινάρες, φακές, τα φασόλια, τα αποξηραμένα φρούτα, τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά και άλλα. Η βιταμίνη C βοηθά την απορρόφηση σιδήρου και το να καταναλώνετε τρόφιμα όπως μπρόκολο, πιπεριές, πατάτες, πορτοκάλια, κτλ μαζί με το γεύμα σας θα βοηθήσει στην απορρόφηση του σιδήρου. Αντίθετα, πολλοί παράγοντες μειώνουν την απορρόφηση όπως το τσάι και ο καφές. Καλό είναι να αποφεύγετε τη κατανάλωση τσαγιού ή καφέ με τα γεύματα σας ή το χρονικό διάστημα πριν και μετά από ένα γεύμα. Υπάρχουν όμως και άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν την απορρόφηση όπως για παράδειγμα οι φυτικές ίνες, τα οξαλικά οξέα, ο ψευδάργυρος, το ασβέστιο, κτλ. Οι ανάγκες σε σίδηρο είναι διαφορετικές για τον καθένα και εξαρτώνται από διάφορους παράγοντες, όπως το φύλο, η ηλικία καθώς και άλλους.

Απευθυνθείτε σε κάποιο Διαιτολόγο

Ο σωστός συνδυασμός (π.χ. πηγών σιδήρου και βιταμίνης C, κτλ) καθώς και το γεγονός πως όλα τα τρόφιμα δεν κάνουν για όλους, μπορεί να κάνει τη διαφορά. Για παράδειγμα: παρόλο που το συκώτι έχει υψηλή περιεκτικότητα σε σίδηρο, περιέχει επίσης μεγάλες ποσότητες βιταμίνης Α, οι οποίες κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, μπορεί να οδηγήσουν σε γενετικές ανωμαλίες στο έμβρυο. Είναι σημαντικό να συμβουλευτείτε κάποιο πτυχιούχο Διαιτολόγο – Διατροφολόγο  ο οποίος είναι σε θέση να εκτιμήσει τη συνολική «εικόνα» της διατροφής σας και ο οποίος θα σας προτείνει εξατομικευμένες λύσεις με τις οποίες θα καταφέρετε να ενσωματώσετε τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε σίδηρο στη διατροφή σας, αποτελεσματικά και ισορροπημένα.