Χαρακτηριστικά του τρόπου ζωής που μας παχαίνουν

Η αύξηση των κρουσμάτων παχυσαρκίας έχει σημειωθεί τόσο εδώ όσο και στον τύπο αλλά και από τους επιστήμονες. Η κατανάλωση τροφών υψηλής ενεργειακής πυκνότητας ευθύνεται μόνο εν μέρει για αυτό. Υπάρχουν χαρακτηριστικά του τρόπου ζωής που αλληλεπιδρούν με την αύξηση του  βάρους, και μάλλον τη διευκολύνουν. Το παρόν άρθρο βασίζεται σε μια επιθεώρηση μελετών πάνω στην επίδραση που έχουν παράγοντες του τρόπου ζωής στην κατανάλωση φαγητού.

Από αυτή την επιθεώρηση τρεις παράγοντες προέκυψαν ως οι ισχυρότεροι, για την επιρροή τους, στη πρόσληψη τροφής. Αυτοί ήταν η κατανάλωση αλκοόλ, η στέρηση ύπνου και η παρακολούθηση τηλεόρασης. Από τους τρεις, η κατανάλωση αλκοόλ είχε την εντονότερη επίδραση ενώ η παρακολούθηση τηλεόρασης τη λιγότερο έντονη. Πώς όμως επιδρούν στη κατανάλωση φαγητού;

Από το φαγητό λαμβάνουμε και περιμένουμε κάποια επιβράβευση ως οργανισμός. Νοιώθουμε πως η κατανάλωση του είναι θετική για μας. Αυτό το χαρακτηριστικό αποδείχθηκε κρίσιμο για την επιβίωση του είδους. Οπότε πού είναι το πρόβλημα; Η επιβράβευση διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο. Σε ορισμένους είναι οξυμένη, σε βαθμό που ο εγκέφαλος ίσως δυσκολευτεί να την ελέγξει. Το αποτέλεσμα είναι να τρώμε παραπάνω. Η αξία με την οποία ο καθένας συνδέει αυτή την επιβράβευση καθορίζεται γενετικά μόνο εν μέρει. Ένα άλλο μέρος καθορίζεται από παράγοντες του τρόπου ζωής μας. Αλλάζοντάς τους, κάτι που είναι στο χέρι μας, θα έχουμε καλύτερες πιθανότητες να διατηρήσουμε ένα υγιές σωματικό βάρος.

Το αλκοόλ συνδέεται με τη επιβράβευση μέσω του πεπτιδίου ghrein, ενώ επιδρά και στο γ-αμυνοβουτυρικό οξύ. Όταν τα επίπεδα του τελευταίου μεταβληθούν το αποτέλεσμα είναι διέγερση της όρεξης. Η επίδραση της απώλειας ύπνου περνά μέσα από μεταβολικές και ενδοκρινικές αλλαγές. Επιπροσθέτως, έχει παρατηρηθεί πως διεγείρει τα κέντρα επιβράβευσης στον εγκέφαλο, μεγεθύνοντας την αξία της. Παρομοίως και η παρακολούθηση τηλεόρασης επιδρά με την επιβράβευση ενώ συνδέεται και με αυξημένη κατανάλωση σνακ.

Οι επιπτώσεις των τριών αυτών παραγόντων δεν λαμβάνουν χώρα μόνο μέσω του συστήματος επιβράβευσης. Νευροαπεικονίσεις υποδεικνύουν ότι και οι τρεις μπορούν να διαταράξουν τη λειτουργία εκείνων των περιοχών του εγκεφάλου που σχετίζονται με τον έλεγχο των αναστολών. Άρα μας κάνουν περισσότερο ευάλωτους σε πειρασμούς και ερεθίσματα.

Έχοντας επίγνωση της επίδρασης του τρόπου ζωής μας στη κατανάλωση τροφής μπορούμε να είμαστε πιο υγιείς.

Πηγή

Chapman C.D., Benedict C., Brooks S.J., et al. (2012) Lifestyle determinants of the drive to eat: a meta-analysis, Am J Clin Nutr, 96(3):492-7.