Καρκίνος & διατροφή

Ο κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου αλλάζει από άνθρωπο σε άνθρωπο ανάλογα με γενετικούς παράγοντες, με το περιβάλλον και με τον τρόπο ζωής. Ενώ δεν μπορούμε να ελέγξουμε τους πρώτους και μπορούμε μόνο εν μέρει να ελέγξουμε τον δεύτερο μπορούμε, σε αρκετά μεγάλο βαθμό, να καθορίσουμε τον τρόπο ζωής μας.

Εδώ θα δούμε εκείνο το κομμάτι του τρόπου ζωής που αφορά τη διατροφή.

Καρκίνος & διατροφή

Κρέας

Το σημαντικότερο κεφάλαιο για τη μελέτη καρκίνου-διατροφής αφορά στη σχέση μεταξύ εμφάνισης καρκίνου και κατανάλωσης κόκκινου ή επεξεργασμένου κρέατος. Η σχέση αυτή «επισημάνθηκε» από σειρά επιδημιολογικών μελετών, οι οποίες υπέδειξαν πως η αυξημένη κατανάλωση κόκκινου ή επεξεργασμένου κρέατος συνδέεται με αυξημένο ρίσκο εμφάνισης καρκίνου.

Κόκκινο κρέας είναι το μοσχαρίσιο, το χοιρινό, το πρόβειο, το κατσικίσιο αλλά και το κρέας αλόγου το οποίο δεν έχει υποστεί κάποιου είδους επεξεργασία. Αντίθετα το επεξεργασμένο έχει περάσει από διαδικασίες που σκοπό έχουν να μπορεί να συντηρηθεί για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα ή να ενισχυθεί η γεύση του. Μια τέτοια διαδικασία είναι το πάστωμα. Η βάση του επεξεργασμένου κρέατος είναι συνήθως είτε το μοσχάρι είτε το χοιρινό. Ωστόσο αρκετές φορές περιέχει περισσότερα του ενός είδη. Ο συνδυασμός μπορεί να αποτελείται αποκλειστικά από κόκκινο κρέας πχ χοιρινό και πρόβειο ή αρνίσιο και μοσχαρίσιο αλλά μπορεί να αποτελείται και από κόκκινο με λευκό κρέας, όπως το κρέας πουλερικών. Ακόμα σε προϊόντα επεξεργασμένου κρέατος μπορεί να περιέχονται και εντόσθια ή παραπροϊόντα κρέατος όπως αίμα. Το καπνιστό και το παστό βοδινό κρέας, τα παρασκευάσματα και οι σάλτσες, τα λουκάνικα και το ζαμπόν όλα ανήκουν στα επεξεργασμένα κρέατα.

Τα δύο είδη που αναφέραμε παραπάνω δεν ταξινομούνται μαζί όσον αφορά την επίδρασή τους στο ρίσκο εμφάνισης καρκίνου. Και τα δύο συνδέονται θετικά, δηλαδή περισσότερη κατανάλωση κρέατος, κόκκινου ή επεξεργασμένου, συμβαδίζει με αυξημένο ρίσκο εμφάνισης καρκίνου. Ωστόσο, το κόκκινο κρέας ανήκει στην ομάδα «πιθανόν καρκινογόνο για τον άνθρωπο». Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει ότι ενώ παρατηρούμε θετική συσχέτιση δε μπορούμε ακόμα να πούμε ότι τρώγοντας κόκκινο κρέας προκαλείται καρκίνος. Εναλλακτικές εξηγήσεις για το φαινόμενο δε μπορούν ακόμα να αποκλειστούν. Ενώ, από την άλλη μεριά το επεξεργασμένο κρέας ταξινομήθηκε στην ομάδα «καρκινογόνο για τον άνθρωπο», δηλαδή έχουμε ικανοποιητικό αριθμό δεδομένων από επιδημιολογικές μελέτες για να πούμε ότι η κατανάλωση επεξεργασμένου κρέατος προκαλεί καρκίνο και συγκεκριμένα του παχέος εντέρου.

Θα μπορούσαμε να ποσοτικοποιήσουμε την επίδραση που έχει η κατανάλωση κρέατος στο ρίσκο εμφάνισης καρκίνου ως εξής :

100 γρ. κόκκινου κρέατος ημερησίως οδηγούν σε αύξηση της πιθανότητας εμφάνισης καρκίνου κατά 17% ενώ
50 γρ. επεξεργασμένου κρέατος ημερησίως οδηγούν σε αύξηση 18%.

Από αυτά τα νούμερα βλέπουμε ότι όντως υπάρχει αύξηση του κινδύνου, αν και μικρή, τόσο για το κόκκινο όσο και για το επεξεργασμένο κρέας. Προσοχή όμως τα ποσοστά αυτά δεν έχουν την ίδια βαρύτητα. Ενώ τα δεδομένα υποστηρίζουν πως το επεξεργασμένο κρέας προκαλεί καρκίνο του παχέος εντέρου, δεν έχει τεκμηριωθεί κάτι παρόμοιο μεταξύ του κόκκινου κρέατος και κάποιου τύπου καρκίνου. Άρα το 17% δεν έχει το ίδιο βάρος.

Η κατανάλωση κρέατος ωφελεί την υγεία και δεν είναι απαραίτητο να αποκλειστεί εντελώς από τη δίαιτά σας. Καλό είναι ωστόσο να είναι περιορισμένη, ειδικά όσον αφορά το επεξεργασμένο κρέας.

Εκτός από το επεξεργασμένο κρέας καλό είναι να αποφεύγεται και τα επεξεργασμένα τρόφιμα γενικά τα οποία επίσης συνδέονται με αυξημένο ρίσκο εμφάνισης καρκίνου. Όπως και με το κόκκινο κρέας δεν έχει τεκμηριωθεί ούτε εδώ σχέση αιτίου αιτιατού μεταξύ αυτών των τροφών και κάποιας μορφής καρκίνου, αλλά συσχέτιση.

Κόκκινο κρέας

Σωματικό βάρος

Και το βάρος του σώματος είναι από τους παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου. Σε μια μελέτη του 2014 στο έντυπο The Lancet, που περιλάμβανε 5,24 εκατομμύρια εθελοντές, εκτιμήθηκε πως ο Δείκτης Μάζας Σώματος (ΔΜΣ: βάρος (kg)/ύψος²) σχετίζεται με 17 από τα 22 είδη καρκίνου που μελετήθηκαν. Μάλιστα εκτιμήθηκε ότι για 1 kg/m² αύξηση του ΔΜΣ σε επίπεδου πληθυσμού θα οδηγούσε σε 3790 επιπλέον περιστατικά καρκίνου στο Ηνωμένο Βασίλειο το έτος.

Άρα αν κανείς θέλει να προστατευθεί από την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου θα πρέπει να χτίσει τη δίαιτά του έτσι ώστε να διατηρεί ένα υγιές σωματικό βάρος. Έτσι θα μειώσει το ενδεχόμενο εμφάνισης του.

Συμπέρασμα

Περιορίστε την κατανάλωση επεξεργασμένου κρέατος και καταναλώστε με μέτρο το κόκκινο κρέας. Ακόμη, προσπαθήστε να καταναλώσετε τρόφιμα με όσο το δυνατόν λιγότερη επεξεργασία.
Προσπαθήστε να διατηρήσετε το βάρος μέσα στα προτεινόμενα επίπεδα.
Καταναλώστε τροφές με αντιοξειδωτική δράση. Μπορείτε να πάρετε αντιοξειδωτικά μέσω της δίαιτας από φρούτα και λαχανικά με έντονα χρώματα όπως σπανάκι, καρότα και ντομάτες.
Μην ψήνετε το κρέας σε πολύ υψηλές θερμοκρασίες γιατί απελευθερώνονται ενώσεις οι οποίες φαίνεται πως συμβάλλουν στην ανάπτυξη φλεγμονών και καρκίνου – αν και ο ρόλος τους δεν έχει κατανοηθεί πλήρως.
Επιλέξτε τρόφιμα που περιέχουν φυτικές ίνες όπως δημητριακά ολικής άλεσης (π.χ. ψωμί, ζυμαρικά) και όσπρια.
Μην πίνετε πολύ αλκοόλ και μην πίνετε αλκοόλ συστηματικά. Και η μεμονωμένη ποσότητα και το μέγεθος της περιόδου κατά την οποία καταναλώνατε αλκοόλ τακτικά αυξάνουν το ενδεχόμενο εμφάνισης ορισμένων τύπων καρκίνου.

Κλείνοντας να θυμίσουμε πως η διατροφή δεν αποτελεί θεραπεία για τον καρκίνο και δεν μπορεί να αντικαταστήσει τις συμβουλές του ιατρού σας. Θα μπορούσε όμως να συμβάλλει στην πρόληψη της ασθένειας μειώνοντας τις πιθανότητες εμφάνισης της.